Greftlerin Kullanımı
Greftlerin kullanım teknikleri, A-V fistüllere göre daha katı kurallar içermektedir. Greftlerin kanülasyonu her zaman tecrübeli hemşireler veya başhemşire tarafından yapılmalıdır. Greftler ideal olarak operasyondan 15 gün sonra kullanılabilir. Bu süre; kolda ödemin devam ettiği ve yara iyileşmesinin tamamlanmadığı hastalarda uzatılmalıdır.
Son yıllarda geliştirilen bazı diyaliz greftlerinin erken kullanıma imkan sağladığı yolunda çalışmalar olmakla birlikte; bunun he- matom, enfeksiyon ve greft trombozu riskini artırdığı görülmüştür.
Greftteki kan akımı dakikada 800-1500 ml arasında olmalıdır. Bu değerlerin altındaki değerler tromboz ve yetersiz diyaliz riskini artırır.
Greftteki kan akımının yeter- sizliğinin ilk belirtisi diyaliz esnasında kan çekmekte zorlanma olarak görülür. Bu ise arteryel iğnedeki basıncın artması ve arteryel yastığın sönmesi şeklinde fark edilebilir. Greftin kontrolünde palpasyonun önemi büyüktür. Anastomoz bölgesinde rahatlıkla alınan titreşim hissi (thrill) greftin yeterli çalıştığının önemli bir göstergesidir. Bu titreşimin nabızdan ayrılması çok önemlidir.
Çünkü nabız hissinin artması ve titreşimin azalması greft üzerinde ciddi stenozu düşündürür. Eğer palpasyonda thrill hissedilemiyorsa, steteskop ile greft dinlenir. Alınan kuvvetli üfürüm, greftin çalıştığının göstergesidir. Fakat buna rağmen, fistül debisinin yeterliliği hakkında güvenilir bilgi vermez.
Greftin akım yönünün belirlenmesi, greft kullanımında önemli bir noktadır. Greft kullanımında akım yönünün dikkate alın- maması veya yanlış değerlendirmeler diyalizde resirkülasyona sebep olur. İdeal olarak operasyonu yapan cerrah tarafından verilen greft şeması, diyaliz ekibine yol göstericidir. Bu şemanın bir nüsnası hastanın dosyasında saklanmalıdır.
Eğer hastanın greft şeması yoksa akım yönü muayene ile değerlendirilir. Bunun için greftin kıvrım bölgesine parmak ile baskı uygulanır. Baskı sırasında diğer el parmağı ile hangi bölümde nabızın daha kuvvetli olduğu değerlendirilir. Nabız basıncı daha yüksek hissedilen taraf arteryel anastomoza yakın bölge olarak kabul edilir ve bu bölgeden arter iğnesi uygulanır (RESİM 9-15).
Bir diğer benzer yöntem ise aynı işlemin diyaliz esnasında uygulanmasıdır. Diyaliz başladıktan sonra greftin kıvrım bölgesine baskı uygulanır. Eğer arteryel akımda yetersizlik ve venöz basınçta yükselme izleniyorsa, iğneler yanlış konumda yerleştirilmiştir. Arter ve venöz hatlar birbiriyle değiştirilmelidir.
Diyaliz başlamadan diyaliz hemşiresi grefti muayene eder. Bu muayenede;
-
Greftin anatomisini inceler.
-
Thrillin varlığını ve şiddetini değerlendirir. Greftli kolda enfeksiyon bulguları olmadığından emin olur.
-
Koldaki arteryel dolaşımın yeterliliğini belirler.
Greftleri kullanırken şu temel prensiblere dikkat edilmelidir:
-
Greflerde iğnenin cilde giriş açısı 45 derece olmalıdır (RESİM 9-16).
-
Venöz ve arteryel iğne arasında 3-5 cm aralık olmalıdır.
-
Anastomoz bölgesinden ve greftin kıvrımlı bölgelerinden iğne girişi ya- pılmaz.
Her diyaliz seansında iğne yerleri değiştirilir. İğne yerleri önceki iğne yerlerinden 0,5-1.0 cm aralık olmalıdır. Greftlerin kullanım ömrü, diyaliz hemşiresinin ilgi ve tecrübesinin bir göstergesi olarak kabul edilmelidir. Unutulmamalıdır ki tromboz, pseudoanevrizma ve enfeksiyon gibi sebeplerle greft kullanım dışı kalırsa, hasta damaryolu açısından sıkıntılı bir döneme girecektir. Greft şansları da biten hastalar muhtemelen kalıcı katater ile diyalize girmek gibi istenmeyen bir noktaya sürüklenecektir.