Kataterlerin Kullanımı
Kataterlerin uzun süre sorunsuz kullanımı için diyaliz hemşiresinin yeterli özen ve dikkati göstermesi gerekir.
Kataterleri Kullanılırken Dikkat Edilecek Hususlar:
• Diyaliz ekibi katater bakımı ve kullanımında maske ve steril eldiven kullanmalıdır.
• Hastayı diyalize alırken kateter bölgesi açılır, kateter bölgesine steril kompres yerleştirilir ve antiseptik solüsyon ile pansuman yapılır.
• Katateri sabitleyen dikişlerin sağlam olduğu kontrol edilmelidir.
• Katater giriş bölgesinde kızarıklık, ısı artışı ve akıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir.
• Kateterli hastalarda diyalize almadan önce ateş takibi yapılmalıdır. Ateşi yüksek olan hastayı diyalize almadan hekime haber verilmelidir. Diyaliz sırasında meydana gelen ateş yükselmesi, üşüme ve titreme atakları kateter enfeksiyonu ihtimalini akla getirmelidir.
• Kateter lümenlerinin kapağı açılır. Antiseptik solüsyon kataterin bağlantı bölgesi temizlenir.
• Her bir lümene 10 cc lik enjektör takılarak hacmi kadar heparin veya kapama solüsyonu ile bir miktar kan aspire edilir. Sorun yoksa diyaliz bağlantısı gerçekleştirilir. Kateter lümenlerinden kan gelmiyorsa, kateterde yapışıklık olup olmadığı kontrol edilir. Yapışıklık varsa bölgeye elle basınç uygulanarak açılır. Yapışıklık yoksa 20cc lik enjektör takılarak aspire edilir. Başarılı olunamamışsa, kateterin dolum hacmi kadar heparin verilerek 15 dk. beklenir. Kateterden hala kan gelmiyorsa hekime haber verilir.
• Hastayı kateterle diyalize alırken veya çıkarılırken kateteri boşaltma serum ve heparin verme işleminde her bir lümen içi ayrı bir enjektör kullanılmalıdır.
• Resirkülasyona neden olmamak için arter seti kateterin arter ucuna, ven seti kateterin ven ucuna bağlanır.
• Bağlantı yeri, steril antiseptikli gazlı bez ile sarılır, hemodiyaliz süresince orada bırakılır.
• Diyaliz bitiminde, kateter 20 ml’lik serum fizyolojik ile yıkanır ve arkasından kateterin iç hacmi kadar heparinle veya kapama solüsyonları ile doldurularak kapaklar kapatılır.
• Her diyalizden sonra katater çevresi antiseptik solüsyonla temizlenmeli ve pansuman yeniden kapatılmalıdır.
• Katater bakımı sadece diyaliz ekibi tarafından yapılmalıdır.
• Hastaya katater bölgesini temiz tutması, pansumanı açmaması ve kanama gördüğü zaman diyaliz ünitesine veya hastaneye gitmesi gerektiği anlatılmalıdır.Hastaya katatere zarar verecek pozisyonlardan kaçınması öğretilmelidir.
• Hasta banyosunu duş şeklinde katater ve çevresi su geçirmeyen materyallerle kapandıktan sonra yapmalıdır.
Katater oklüzyonuna karşı, hastaya antitrombotik ilaçların kullanımı düşünülmelidir. Katater oküzyonuna karşı önleyici olarak, heparin veya sitratlı kapama solüsyonları kullanılır. Ayrıca sistemik etkili antiagregan ve oral antikoagulan(cumadin) ilaçlar etkili olabilir.
Kataterin oklüzyonu durumunda ise trombolitik ajanlar( Ürokinaz, t-PA, Streptokinaz ) kullanılarak oklüzyonun açılması sağlanabilir. Katater oklüzyonu durumunda bir diğer tedavi seçeneği ise katater fırçalama kitleridir. Bu tedavilere cevap vermeyen durumlarda ise kılavuz tel ile kataterin aynı lokalizasyondan değiştirilmesi gerçekleştirilir.
Katatere bağlı bakteriyemi atakları yüksek mortalite ve morbidite sebebi olabilir. Bakteriyemi atakları sırasında bakterilerin diğer organlara yayılımı (endokardit, pneumoni, vb.) gelişebilir.
Katatere bağlı enfeksiyonları önlemek için, kısa süreli veya uzun süreli antibiotik tedavi protokolleri uygulanır. Antibiotiklerle kontrol altına alınamayan ataklarda kataterin kılavuz tel üzerinden değiştirilmesi veya kataterin çıkarılarak başka bir lokalizasyondan takılması işlemi gerçekleştirilir.